Nadżerka (ektropia, ectropion) części pochwowej szyjki macicy jest to zmiana, której geneza jest wieloczynnikowa. Morfologicznie i makroskopowo na tarczy części pochwowej szyjki macicy stwierdzamy zamiast nabłonka wielowarstwowego płaskiego, który powinien pokrywać tarczę części pochwowej różne formy morfologiczne błony śluzowej kanału szyjki macicy - zmiana najcześciej ma charakter fizjologiczny i nie wymaga leczenia.

Nadżerka części pochwowej szyjki macicy jest jedną z najczęstszych zmian rozpoznawanych u kobiet. Występuje u co czwartej kobiety. Nadżerka może być następstwem zmian zapalnych, poporodowych lub występować jako tzw. nadżerka wrodzona. Nadżerka może być bezobjawowa, albo klinicznie objawia się krwawieniem kontaktowym (po stosunku płciowym) lub upławami (patologiczną, obfitą wydzieliną z pochwy), które mogą powowdować zmianę pH pochwy z fizjologicznie kwaśnego 3.8-4.5 na zasadowe, które sprzyja wzrostowi nieprawidłowej flory bakeryjnej.

Nadżerkę rozpoznaje się podczas oglądania szyjki we wziernikach w trakcie badania ginekologicznego. Bezobjawowe nadżerki, przy prawidłowym wyniku badania cytologicznego nie wymagają leczenia. Leczenie nadżerek objawowych polega na zniszczeniu nabłonka gruczołowego tworzącego nadżerkę najczęściej na drodze elektro- lub kriokoagulacji.

Mięśniaki macicy

Mięśniaki to nowotwory łagodne, wywodzące się z włókien mięśniowych macicy. Osiągają różne rozmiary, od bardzo małych do wielkości głowy dorosłego człowieka. Mogą występować pojedynczo bądź jako mięśniaki mnogie, bardzo licznie. Mięśniaki macicy są chorobą dotyczącą około 25% kobiet w różnym wieku. Mięśniaki rozpoznaje się podczas badania ginekologicznego a obecnie coraz częściej w trakcie badanie USG, które umożliwia rozpoznanie małych, podśluzówkowych mięśniaków Nie wszystkie mięśniaki wymagają leczenia operacyjnego. Mięśniaki, które nie dają dolegliwości bólowych, nie powodują nieprawidłowych krwawień macicznych i nie wykazuja szybkiego wzrostu nie wymagają leczenia a jedynie obserwacji polegającej na wykonywaniu co 6 mcy badania USG sondą dopochwową.

Leczenie mięśniaków polega na ich operacyjnym wyłuszczeniu na drodze laparotomii (otwarcie powłok brzucha) lub laparoskopii. Mięsniaki zlokalizowane w jamie macicy i podśluzówkowe leczymy histeroskopowo wprowadzając t.z.w. resektoskop przez pochwę i szyjkę macicy do jamy macicy. W sytuacji, gdy pacjentka zakończyła okres reprodukcyjny optymalnym sposobem leczenia jest wycięcie trzonu lub całej macicy. Należy zaznaczyć, że wyłuszczenie mięśniaków nie gwarantuje, iż pacjentka nie będzie miała mięśniaków w przyszłości- u ok. 25% pacjentek dochodzi do ponownego pojawienia się mięśniaków.

Endometrioza

Endometrioza, zwana także gruczolistością, jest chorobą polegającą na występowaniu skupisk komórek endometrium t.z.n. błony śluzowej macicy poza jamą macicy. Istota choroby związana jest z faktem, że fragmenty śluzówki macicy, występujące np. w zagłębieniu odbytniczo-macicznym (podobnie jak w każdym innym miejscu, takim jak np.: ściana jelit, mięsień macicy, ściana pęcherza moczowego, skóra, rana pooperacyjna) podlegają takim samym zmianom hormonalnym jak śluzówka jamy macicy, a więc cyklicznemu rozrostowi, krwawieniu i złuszczaniu. Powoduje to bóle, dyspareunię (bolesne stosunki płciowe), a także wtórne zrosty w jamie brzusznej, mogące doprowadzić do niedrożności jajowodów i niepłodności. W diagnostyce endometriozy, obok badań nieinwazyjnych: ginekologicznego i ultrasonograficznego, najistotniejszym jest badanie laparoskopowe podczas którego można usunąć patologiczne zmiany pierwotne czyli ogniska endometrialne jak też spowodowane przez endometriozę zrosty bedące powodem bólu, bolesnego współżycia czy też niepłodności mechanicznej.

Niepłodność małżeńska

Niepłodność oznacza niemożność zajścia w ciąże Przyjmuje się, że para jest niepłodna, jeśli regularne współżycie seksualne w ciągu roku, bez stosowania antykoncepcji, nie doprowadza do wystąpienia ciąży. Niepłodność małżeńska to szeroki problem nie tylko medyczny, ale także społeczny. Oblicza się, że dotyczy co piątego małżeństwa. Na pojęcie niepłodności małżeńskiej składa się niepłodność kobieca i męska. Dlatego nie można poddawać kobiety diagnostyce, sczcególnie inwazyjnej przed wykluczeniem niepłodności ze strony jej partnera, czyli przed oceną jego nasienia. W diagnostyce niepłodności wykonuje się wiele badań obejmujących bardzo istotne badanie podmiotowe czyli wywiad badanie ginekologiczne podmiotowe, badanie ultrasonograficzne głowicą dopochwową , histerosalpingografię czyli radiologiczne badanie drożności jajowodów po podaniu kontrastu histeroskopię, laparoskopię. Badania laboratoryjne obejmują badania podstawowe krwi i moczu oraz badania hormonalne ( FSH, LH, PRL, T, DEHAS.

Torbiel jajnika Torbiel jajnika jest jedną z częstszych zmian opisywanych w patologii ginekologicznej. Wśród torbieli wyróżnia się: torbiele surowicze, śluzowe, jedno i wielokomorowe, o grubej lub cienkiej ścianie w badaniu USG z endo- lub egzofitami i.t.d.

W oparciu o ich obraz ultrasonograficzny i badanie Dopplerowske przepływów naczyniowych można z dużą czułością oceniać je pod kątem ryzyka onkologicznego.W zależności od pochodzenia torbiel może być w rozumieniu potocznym, zmianą łagodną (np. nie pęknięty pęcherzyk Graafa, tzw. przetrwały pęcherzyk Graafa), przetrwałe ciałko żółte ale może również stanowić zmianę złośliwą (rak jajnika). Dlatego dla rokowania i leczenia bardzo istotne jest wczesne rozpoznanie. Torbiel jajnika jest zmianą, która klinicznie może objawiać się zaburzeniem cyklu miesiączkowego, krwawieniem z dróg rodnych poza terminem miesiączki, bólem podbrzusz o różnym nasileniu. Często jest to zmiana bezobjawowa, wykrywana przypadkowo podczas badania ginekologicznego lub badania USG. Aktualne Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego zalecają wykonanie badania stężenia antygenu Ca-125 co według niektórych doniesień może być pomocne w odróżnianiu zmian łagodnych od podejrzanych onkologicznie jednak należy mieć na uwadze fakt podwyższonych stężeń tego antygenu w przebiegu stanów zapalnych o różnej lokalizacji, endometriozy, u palaczek tytoniu.

W przypadku torbieli czynnościowych, związanych z cyklem płciowym często jedynym postępowaniem jest obserwacja i wykonanie ponownego badania USG po miesiączce. W przypadku utrzymywania się zmiany podejmuje się próbę, około 2 mce leczenia hormonalnego najczęściej tabletkami antykoncepcyjnymi co blokuje wydzielanie FSH czynnika odpowiedzialnego za ich wzrastanie. Brak efektu leczenia hormonalnego lub objawy związane ze skrętem torbieli są wskazaniem do leczenia operacyjnego , które najczęściej polega na wykonaniu laparoskopii i wyłuszczeniu zmiany z jajnika. Zwłoka w leczeniu torbieli, w których dochodzi do skrętu ich szypuły może doprowadzić do martwicy przydatków a w konsekwencji być powodem ich usunięcia.